07-08-2015 – Surat al-Ikhlaas
De Nederlandse vertaling is niet een exacte vertaling van het Arabische deel. Er kunnen zaken zijn weggelaten of juist toegevoegd!
بسم الله الرحمن الرحيم | Bismillaah-rrahmani-rrahiem | In de naam van Allaah de meest Barmhartige de meest Genadevolle.
الحمد لله رب العالمين والصلاة والسلام على الرسول الكريم محمد وعلى آله وأصحابه أجمعين.
أما بعد: وقفة مع سورة الاخلاص
(قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ – اللَّهُ الصَّمَدُ – لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ – وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا أَحَدٌ)
• هذه السورة العظيمة المباركة، مع سورة من أحبها أحبه الله وأدخله الجنة.
كان رجلٌ من الأنصارِ يَؤُمُّهم في مسجدِ قُباءٍ فكان كلما افْتتَحَ سورةً يقرأُ لهم في الصلاةِ فقرأَ بها افْتتَحَ بِقُلْ هو اللهُ أحدٌ حتَى يفرُغَ منها ثمَّ يقرأُ بسورةٍ أُخرى معها وكانَ يصنعُ ذلك في كلِّ ركعةٍ فكلَّمَه أصحابُه فقالُوا إنك تقرأُ بهذه السورةِ ثمَّ لا ترى أنها تَجْزِيك حتى تقرأَ بسورةٍ أُخرى، فإمَّا أن تقرأَ بِها وإما أن تدَعَها وتقرأَ سورةً أخرى قال ما أنا بتارِكِها إنْ أحببتُم أنْ أؤُمَّكم بها فعلتُ وإن كرهتُم تركتُكم وكانوا يَروْنَه أفضلَهم وكرِهُوا أنْ يَؤُمَّهم غيرُه فلمَّا أتاهم النبيُّ صلَّى اللهُ عليه وسلَّمَ أخبرُوه الخبرَ فقال يا فلانُ ما يمنعُك مما يأمرُ به أصحابُك ؟ وما يحملُك أن تقرأَ هذه السورةَ في كلِّ ركعةٍ. فقال : يا رسولَ اللهِ إنِّي أُحبُّها، فقال رسولُ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم : إنَّ حُبَّها أدخلَك الجنةَ
وعن أنس أن رجلا قال: يا رسول الله إني أحب هذه السورة، {قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ}، فقال: إن حبك إياها يدخلك الجنة.
• هي سورة من حفظها وحافظ عليها بنى الله له بيتا في الجنة.
عن معاذ بن أنس أن النبيصلى الله عليه وسلم قال: «من قرأ {قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ} عشر مرات بنى الله له بيتاً في الجنة».
وفي الحديث: «من قرأ {قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ} حتى يختمها عشر مرات؛ بنى الله له قصرا في الجنة».
• هي سورة قراءتها تعدل ثلث القرآن
أنَّ رجلًا سمع رجلًا يقرأُ : { قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ}. يُردِّدُها، فلما أصبح جاء إلى رسولِ اللهِ صلَّى اللهُ عليهِ وسلَّمَ فذكر ذلك لهُ، وكأنَّ الرجلَ يتقالُّها، فقال رسولُ اللهِ صلَّى اللهُ عليهِ وسلَّمَ : ( والذي نفسي بيدِهِ، إنها لتعدلُ ثلثَ القرآنِ).
وقال صلى الله عليه وسلم لأصحابه: ((أيعجز أحدكم أن يقرأ ثلث القرآن في ليلة؟)) فشقّ ذلك عليهم وقالوا: أينا يطيق ذلك يا رسول الله؟! فقال: ((الله الواحد الصمد ثلث القرآن)).
احشُدوا. فإني سأقرأُ عليكم ثُلُثَ القرآنِ فحشَد مَن حشد. ثم خرج نبيُّ اللهِ صلَّى اللهُ عليهِ وسلَّم فقرأ : قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ. ثم دخل. فقال بعضُنا لبعضٍ : إني أرى هذا خبرًا جاءه من السماءِ. فذاك الذي أدخلَه. ثم خرج نبيُّ اللهِ صلَّى اللهُ عليهِ وسلَّم فقال : إني قلتُ لكم : سأقرأُ عليكم ثُلُثَ القرآنِ. ألا إنها تَعدِلُ ثُلُثَ القرآنِ.
ومواضع قراءة سورة الإخلاص كثيرة جدا، فمنها:
– الركعة الثانية من ركعتي الفجر
– في صلاة الوتر
– بعد الصلاة
– قبل النوم
– ضمن أذكار الصباح
ثم لنتدبر بعض معاني سورة الإخلاص
لماذا سميت بسورة الإخلاص؟
سميت سورة الإخلاص لأمرين:
الأمر الأول أن الله أخلصها لنفسه فليس فيها إلا الكلام عن الله سبحانه وتعالى وصفاته.
والثاني أنها تخلص قائلها وقارئها من الشرك إذا قرأها معتقدا ما دلت عليه.
وسورة الإخلاص تشتمل على معنى التوحيد بجميع أنواعه.
فهي تشتمل على توحيد الله في ألوهيته، أي أنه الإله الأحد الذي يستحق الألوهية.
فقوله تعالى (قل هو الله الأحد) يعني هو الإله المعبود حقاً الذي لا يستحق أن يعبد أحد سواه فهذا هو توحيد الألوهية.
وأما توحيد الله في ربوبيته وأسمائه وصفاته ففي قوله تعالى شأنه (الله الصمد)، فإن قوله (الله الصمد) معناه: هو الإله الأحد الذي تصمد إليه الخلائق، أي تلجأ وتقصد وتتجه وتحتاج وتفتقر إليه الخلائق.
فهو المقدر للأحداث، وهو الرازق بلا حد، وهو المعطي بلا طلب، وهو المدبر الذي يدبر كل شيء، وهو الواحد الأحد االذي يقدر على ذلك كله ولا يعجزه شيء.
ولهذا فإن جميع مخلوقاته تحتاج إلى رزقه وإلى تدبيره.
فالله هو الكامل في صفاته الذي تصمد إليه جميع مخلوقاته، فكماله في الصفات هو ما يتعلق بتوحيد الأسماء والصفات، وافتقار مخلوقاته كلها إليه وصمودها إليه يدل على أنه هو الرب الذي يقصد لدفع الشدائد والمكروهات وحصول المطالب والحاجات.
وفي قوله (أحد) توحيد في الأمور الثلاثة لأنه وحده سبحانه وتعالى هو المتصف بذلك الألوهية وبالصمدية سبحانه وتعالى
وفي قوله (لم يلد ولم يولد) رد على النصارى الذين قالوا إن المسيح ابن الله، وعلى اليهود الذين قالوا إن عزير ابن الله، وعلى المشركين الذين قالوا إن الملائكة بنات الله.
وهو سبحانه وتعالى لم يلد ولم يولد ولم يكن له كفوا أحد، وإنما قال (لم يكن له كفوا أحد) لكمال صفاته لا أحد يكافئه أو يماثله أو يساويه. فهو الله الأحد!
• فسورة الاخلاص منهج للتقرب إلى الله وحده في الرغبة والرهبة. في السراء والضراء. في النعماء والبأساء. في الرخاء وفي الشدة. لأنه هو الواحد الأحد الذي تصمد وتتجه إليه الخلائق.
أيها القارئ لسورة الإخلاص، استحضِر عند تلاوتك: ((قُلْ هُوِ اللهُ أَحَدٌ)) أن الله الواحد الأحد الذي لا نظير له ولا وزير، ولا ند له ولا شبيه ولا عديل، فهو سبحانه الكامل في جميع صفاته وأفعاله، إذاً اعتقد أن الله هو الواحد الأحد المستحق للألوهية.
واستحضر عند تلاوتك: ((اللهُ الصَّمَدُ)) أن الله هو السيد الذي كَمُل في سُؤْدَدِه، والعظيم الذي قد كَمُل في عظمته، والحليم الذي قد كَمُل في حِلمه، والعليم الذي قد كَمُل في علمه، والحكيم الذي كَمُل في حكمته، وهو الذي قد كَمُل في جميع صفاته وأسمائه. سبحان من يصمد إليه العباد في قضاء حوائجهم. سبحان الصمد الذي لا جوف له، أي لا يحتاج إلى أحد، ولا يحتاج إلى أن يأكل أو يشرب، الحي الذي لا يموت!
وسبحان من ليس له ولد ولا والد ولا زوجة، وليست له حاجة إلى ذلك، فهو سبحانه مالك كل شيء وخالقه، فكيف يكون له من خلقه نظير؟!
عباد الله، إن هذه السورة قد جمعت معاني من اعتقدها حرّم الله عليه النار، وهذه السورة وقاية وحصن من جميع ما يخشاه المؤمن ويحذره.
فإلى من تتجه؟ إلى الأحد الصمد، الذي لم يلد ولم يولد ولم يكن له من يكافئه ويماثله، لا في ألوهيته، ولا في ربوبيته ولا في أسمائه وصفاته، سبحانه وتعالى.
Het onderwerp van vandaag gaat over: Surat al-Ikhlaas (De Zuiverheid)
“Zeg: “Hij is Allaah, de Enige. (2) Allaah is de Enige van Wie al het geschapene afhankelijk is. (3) Hij heeft niet verwekt en is niet verwekt. (4) En niet één is aan Hem gelijkwaardig.””We gaan vandaag stilstaan bij wederom een surah uit de Quraan die we allemaal kennen. Surat al-Ikhlaas.
• Deze geweldige surah, wie er van houdt Allaah al van hem houden en hem belonen met het paradijs!
Er was een man van de Ansaar (bewoners van al-madienah) die het gebed leidde in moskee Qubaa. En elke keer als hij een surah reciteerde, reciteerde hij eerst surat al Ikhlaas en daarna pas een andere surah.
Hij werd daarover aangesproken door enkele sahaba, zei zeiden: is het niet voldoende om alleen surat al-ikhlaas te reciteren. Reciteer alleen surat al-ikhlaas of alleen een andere surah!
Hij zei: Ik zal surat al-ikhlaas niet laten. Als jullie willen dat ik het gebed leidt met deze surah dan zal ik dat doen en zo niet dan al ik jullie verlaten.
En zij vonden hem het beste onder hen, dus zij wilden niet dat hij hen ging verlaten.
En toen de Profeet kwam hebben zij hem hierover verteld. De Profeet die vroeg hem waarom hij elke keer surat al-Ikhlaas reciteerde in elke rak’a.
Hij antwoorde: Ik hou er van (Ik hou van surat al-ikhlaas).
Toen zij de Profeet sallAllaahu alaihi wasallam: Jou liefde -voor deze surah- zal jou het paradijs doen binnentreden.
• Het is ook de surah, wie deze reciteert Allaah zal voor hem een huis bouwen in het Paradijs!
Anas Ibn Maalik verhaald dat de Profeet heeft gezegd: Wie {قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ} 10 keer reciteert, voor hem zal Allaah een huis bouwen in het Paradijs.
• Het is ook de surah die evenveel waard is als 1/3 van de Quraan!
De Profeet sallallaahu alaihi wasallam zei een keer tegen zijn metgezellen: Is iemand van jullie in staat om een derde van de Quraan te reciteren in één nacht? Zij vonden dit zwaar en moeilijk en zeiden: Wie van ons is daartoe in staat O boodschapper van Allaah! De Profeet zei toen: الله الواحد الصمد is 1/3 van de Quraan.
Naast deze bijzonderhede van deze geweldige maar kleine Surah, zijn er ook nog specifieke momenten en gelegenheden om deze Surah te reciteren, denk bijvoorbeeld aan:
• De 2e rak’a van sunnatul-Fadjr
• Salaat al-witr
• Na het gebed
• Voor het slapen gaan
• Tijdens het opzeggen van de ochtendgedenkingen
Maar an het belangrijkst, want wie houdt er van deze surah, voor wie zal deze surah een huis waard zijn in het Paradijs. Voor degene die het reciteren en begrijpen en geloven wat er in deze Surah staat.
Wat is dan de boodschap van de surah? Wat is de betekenis en wijsheid? En waarom is het Surat al-Ikhlaas – “De zuiverheid” genoemd?
Het is zo genoemd om twee redenen, namelijk: deze surah gaat zuiver en alleen over Allaah subhanahu wata’ala. Alle drie de verzen gaan over omschrijvingen van Allaah subhanahu wata’ala.
Ten tweede, de zuiverheid zit ook in de betekenis van de verzen, namelijk de zuiverheid en eenheid van Allaah subhanahu wata’ala. Als iets zuiver is dan is het niet vermengd met iets anders. En zo is het ook met de Goddelijkheid van Allaah, deze is niet vermengd met die van anderen, alleen Hij heeft het recht op aanbidding.
Deze surah bevat het monoteisme en eenheid van Allaah in alle aspecten van het monoteisme. Met andere woorden:
1. Allaah is de enige die het recht heeft op Godheid. Dit noemen we ’al-Uloehiyyah’ (het monotheïsme van Zijn Godheid).
2. Allaah is de enige die recht heeft op de volmaakte Heerschappij. Dit noemen we ‘a-Rruboebiyyah’ (het monotheïsme van Zijn Heerschappij).
3. Allaah is de enige die recht heeft op de volmaakte Namen en Eigenschappen, dit noemen we ‘al-Asmaa’ wa-ssifaat’ (het monotheïsme van zijn namen en eigenschappen).”
Want door te zeggen: “Hij is Allaah, de Enige.”, erken je dat Allaah de enige is in volmaaktheid en goddelijkheid. Hij is de enige die het recht heeft op de Godheid. Er is geen God behalve Allaah. Iedereen kan zich God noemen en dit beweren, maar alleen Allaah is degene die het recht heeft op Godheid.
En door te zeggen: “Allaah is de Enige van Wie al het geschapene afhankelijk is.”, erken je dat alleen Allaah degene is van wie iedereen, elke schepsel, afhankelijk is. En je erkent ook de volmaaktheid van zij eigenschappen. Want Hij is degene van wie iedereen afhankelijk is, zonder uitzondering. Hij is degene die bepaalt, Hij is degene die geeft en bevoorraad en begunstigd. Hij is de enige die daartoe in staat is. Dit geeft de volmaatheid aan in Zijn namen en eigenschappen, subhanahu wata’ala.
En door de zeggen: “Hij heeft niet verwekt en is niet verwekt. (4) En niet één is aan Hem gelijkwaardig.”, erken je dat Hij niet behoeftig is en dus volmaakt. Iedereen die behoefte heeft aan een ander is niet volmaakt. Allaah subhanahu wata’ala heeft niemand nodig, geen ouders of kinderen. Iedereen heeft Hem nodig subhanahu wata’ala. En niemand is aan Hem gelijkwaardig. Niet in Zijn eenheid of Heerschappij of zelfs niet in Zijn namen en eigenschappen.
Dit is in het kort de betekenis van de Surah.
Surat al-Ikhlaas is een middel om dichter te komen tot Allaah. Om nader te komen tot Allaah als je Hem nodig hebt. Om nader te komen tot Allaah als je bescherming nodig hebt. Want Hij is de enige die daartoe in staat is.
Deze Surah maakt ons duidelijk naar wie we ons moeten richte als je behoeftig zijn. In goede tijden en in slechte tijden, in voorspoed en tegenspoed. Naar Allaah de Enige, degene tot wie een ieder zich wendt en degene die zelf niet behoeftig is en volmaakt. En niemand is aan Hem gelijk. Hij is de Enige die tot alles in staat is. Hij bepaalt en heeft de Heerschappij, subhanhu wata’ala.
Deze alles omvattende betekenis halen we uit deze kleine surah, die we allemaal uit ons hoofd kennen en die we allemaal vaak reciteren. Want het is lekker kort en makkelijk.
Maar besef de volgende keer wat deze surah betekent en inhoud. Elke keer weer. In de hoop dat deze Surah jouw ticket zal zijn voor het eeuwige Paradijs. Want dat is de belofte van Allaah.
O Allaah laat ins behoren tot degene die van deze Surah houden en ervan genieten. En laat ons behoren tot degene die de betekenis van deze Surah praktiseren en opvolgen, يا رب العالمين.