03-06-2016 – De regels van het vasten van Ramadhaan

بسم الله الرحمن الرحيم      Bismillaah-rrahmani-rrahiem      In de naam van Allaah de meest Barmhartige de meest Genadevolle.

الحمد لله رب العالمين والصلاة والسلام على الرسول الكريم محمد وعلى آله وأصحابه أجمعين.

صوم رمضان هو من المعلوم من الدين بالضرورة، وكل مسلم عاقل يعلم وجوب صيام شهر رمضان المبارك.
ومن الفرائض كذلك النية، فيجب على كل مسلم أن ينوي صيام رمضان من أول يوم إلى آخر يوم. والنية محلها القلب. فينوي الإنسان في نفسه أن يصوم شهر رمضان المبارك قبل طلوع الفجر من أول يوم.
والصوم إنما يكون في نهار رمضان، قال تعالى: وكلوا واشربوا حتى يتبين لكم الخيط الأبيض من الخيط الأسود من الفجر ثم أتموا الصيام إلى الليل وجاءت السنة تدعوا إلى تعجيل الإفطار وتأخير السحور، وثبت أن أصحاب رسول الله كانوا أسرع الناس إفطارا وأبطأهم سحورا.
فعجلوا بالإفطار، وأخروا السحور، لا تتسحر قبل أن تنام، ولا تتسحر في وسط الليل أو الساعة الثانية عشرة، بل تسحر إلى حين أن يصل وقت صلاة الفجر.
لأن الله تعالى أباح للصائم أن يأكل ويشرب حتى يتبين طلوع الفجر. قال الله تعالى : ( وَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمْ الْخَيْطُ الأَبْيَضُ مِنْ الْخَيْطِ الأَسْوَدِ مِنْ الْفَجْرِ ) البقرة / 187 .
وفي صحيح البخاري ومسلم عَنْ ابْنِ عُمَرَ وعَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهم أَنَّ بِلالا كَانَ يُؤَذِّنُ بِلَيْلٍ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : ( كُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّى يُؤَذِّنَ ابْنُ أُمِّ مَكْتُومٍ ، فَإِنَّهُ لا يُؤَذِّنُ حَتَّى يَطْلُعَ الْفَجْرُ.
ففي أحكام الصيام يتجلى اليسر والتخفيف على العبد، فتأخير السحور من التخفيف، والنهي عن الوصال من التخفيف، أي صيام النهار والليل معا.
وكذلك من التخفيف أن الإفطار يباح -وأحيانا يجب- لتسعة: للمسافر، والمريض، والهرم، ومن أرهقه الجوع والعطش، والمكره، وبالنسبة للنساء يضاف الحامل، والمرضع، والحائض والنفساء.
فللمسافر والمريض -إذا كان الصوم يضره أو يؤخر برأه أو يضاعف عليه المرض، وله مرض يرجى شفاؤه- ومن أرهقه الجوع والعطش والمكره أن يفطروا في رمضان ويصوموا بعد رمضان ما فاتهم.
والمرأة الحائض والنفساء والحامل والمرضع تفطر في رمضان وتصوم قضاء بعد رمضان. أي تصوم حين تستطيع.
أما المرأة الذي لا تخاف على نفسها وإنما تخاف على ولدها فهي تقضي وتطعم مسكينا عن كل يوم أفطرته.
أما الشيخ الكبير والمرأة العجوز الذين يشق عليهم الصيام ولا يطيقونه، والمريض الذي لا يرجى شفاؤه، مرض مزمن، فله أن يأخذ بالرخصة. فهم يفطرون ويطعمون مسكينا، إن كانوا قادرين على الإطعام، وإلا فالله تعالى كريم جواد لا رب سواه.
ومن اليسر والتخفيف في الصيام أن قطرة الدواء في العين أو في الأذن لا تفطر، وكذلك الطيب والكحل، وأخذ الدم للتحليل، والرعاف، والحقنة والإبر غير المغذية، وذوق الطباخ للطعام دون دخوله إلى جوفه، وتنظيف الأسنان بمعجونها والاستحمام جائز طيلة النهار، ما لم يطعم.
فالقاعدة هنا: كل ما يطعم فهو حرام، وما لا يطعم يرخص فيه إن كانت له حاجة إليه.
ومن أحكام الصيام التي يجب معرفتها: أن الولد والبنت يؤمران بالصوم في السن العاشرة، كما يؤمران بالصلاة في السن العاشرة، وذلك لتنغرس العبادة في قلوبهم ويتعودوا عليها.
ثم بعض التنبيهات:
من كان عليه قضاء، فالأفضل أن يكون القضاء متتابعاً والأحوط الشروع فيه بعد يوم العيد (في اليوم الثاني من شوال).
يجوز التنفل بالصوم قبل القضاء، كأن تصوم ستة أيام من شوال وغير ذلك، إن كان في الوقت متسع، وتقديم القضاء أفضل.
من أخر القضاء إلى بعد رمضان التالي، بدون عذر، فهو آثم ويقضي.
الشيخ الكبير والمريض مرضاً لا يرجى زواله لا يلزمه الصوم كما سبق؛ لأنه لا يطيق، ولكن يلزمه بدلاً عن الصوم أن يطعم عن كل يوم مسكيناً، هذا إذا كان عاقلاً بالغاً، وللإطعام كيفيتان:
الكيفية الأولى: أن يصنع طعاماً غداءً أو عشاءً، ثم يدعو إليه المساكين بقدر الأيام التي عليه، كما كان أنس بن مالك رضي الله عنه يفعل ذلك حين كبر.
والكيفية الثانية: أن يوزع حبًّا من بر، أو أرز أو غير ذلك مما هو معروف بين الناس، ومقدار هذا الإطعام مد من البر أو الشعير أو من الأرز، والمدّ تقريبا نصف كيلو، فيطعم الإنسان هذا القدر من الأرز أو من البر، ويجعل معه لحم وما هو معروف عند الناس. ويجوز أن تكلف غيرك بإخراج الطعام أو بجمع المساكين والطبخ لهم، فتدفع له النقود. المهم أن تخرج الفدية طعاما.
من أكل ناسيا ثم تذكر فلينته عن الطعام وليتم صومه، وصيامه صحيح، فإنما أطعمه الله وسقاه، وليس عليه شيء.
أما بالنسبة للقيء فمَن ذرعَه القَيءُ –أي غلب عليه- فَلا قضاءَ عَليهِ ومنِ استَقاءَ فعَليهِ القَضاءُ.
ولا شك أن هناك مسائل كثيرة لم تذكر، ولعل كل منا يبحث عن أحكام الصيام لنفسه، بمجالسة حلق العلم والذكر وبطلب العلم الشرعي، وبقراءة كتب أهل العلم والاستماع إلى المحاضرات والدروس ليتبين من أمره وليتعلم دينه.

Het vasten van Ramadhaan is een zaak waar iedere Moslim van op de hoogte is, het is een stukje verplichte kennis voor de Moslim om te weten dat het verplicht is om Ramadhaan te vasten, verplicht voor een ieder die in staat is om te vasten en die weet dat hij vast. Dus niet iemand die niet weet wat hij doet en dus ook niet de jongere kinderen.
Iedere Moslim weet dus dat het een verplichting is om te vasten.
Het vasten begint met het hebben van de juiste, oprechte intentie om te vasten. Je moet de intentie hebben om te vasten voor het aanbreken van de schemering van de eerste dag van Ramadhaan. Tot aan de laatste dag van Ramahdaan. En als het goed is ben je al lang van te voren bezig met het ontvangen van de maand Ramadhaan.
Het vasten is uiteraard overdag, zoals Allaah zegt: (En eet en drinkt tot de witte draad en de zwarte draad voor jullie te onderscheiden is, van de Fadjr (ochtendschemering). Maakt daarna het vasten vol tot zonsondergang.)
De Profeet heeft ons deze verzen uitgelegd, en hij en zijn metgezellen aten dan ook zodra de tekenen begonnen en zij stopten ’s ochtends met eten pas als zij de tekenen zagen, pas als ze onderscheidt konden maken tussen zwart en wit.
Met andere woorden, zij stelden de suhoer uit tot aan het aanbreken van de ochtendschemering en zij snelden zich tot het nuttigen van aten bij het aanbreken van de avondschemering.
Maak het jezelf niet nog moeilijker door eerder te stoppen met eten. Of door later te gaan eten ’s avonds.
Sommigen eten al om 12u ’s nachts of midden in de nacht en stoppen dan met eten tot aan de avond. Dit is niet de bedoeling. Dit is niet de Sunnah van de Profeet en de metgezellen.
Want Allaah heeft het toegestaan gemaakt voor de vastende om te eten en te drinken totdat de ochtendschemering een zekerheid is. Totdat je zeker weet dat de ochtend is begonnen door het aanbreken van de ochtendschemering, dit is tevens ook de tijd voor het Fajr gebed. Allaah zegt: (En eet en drinkt tot de witte draad en de zwarte draad voor jullie te onderscheiden is, van de Fadjr (ochtendschemering). Maakt daarna het vasten vol tot zonsondergang.).
Ibn Omar en Aisha overleveren dat Bilal de athaan verrichte ’s nachts, waarna de Profeet tegen zijn metgezellen zij: (Eet en drinkt totdat Ibnu Ummi Maktoum oproept -de athaan verricht-, want hij roept pas op als de ochtendschemering is aangebroken.)
Deze regels van het vasten maken duidelijk dat het niet de bedoeling is om het jezelf moeilijker te maken. De regels van het vasten maken juist makkelijker voor de dienaar van Allaah.
Zo heeft de Profeet ons ook verboden om 24u achter elkaar te vasten. Je moet iets eten of drinken ’s avonds en ’s ochtends.
We dienen Allaah te aanbidden zoals de Profeet ons geleerd heeft en zoals hij het heeft voorgedaan. Probeer Allaah niet te aanbidden door de aanbiddingen uit te breiden naar gelang je eigen behoefte. Maar hou je aan de regels van de Islaam.
Het vergemakkelijken van de verplichting van het vasten wordt ook duidelijk als we kijken naar wat er nog meer voor regels zijn, zoals bijvoorbeeld voor wie het vasten niet verplicht tijdens de Ramadhaan.
Zo leren we dat het voor iemand die op reis is niet verplicht is om te vasten, ongeacht hoe hij reist, een reis is een reis.
Zo ook iemand die -tijdelijk- ziek is, en het vasten maakt hem zwakker en zieker of hij hersteld niet goed, hij mag eten tijdens de Ramadhaan.
Beiden dienen echter de dagen die ze niet gevast hebben in te halen na Ramadhaan.
Hetzelfde geldt voor degene die zo veel honger of dorst heeft dat hij vreest voor zijn gezondheid of leven.
Of degene die gedwongen wordt om te eten.
Zij dienen allen de niet gevaste dagen in te halen na Ramadhaan.
De bejaarden die te zwak zijn om te vasten hoeven ook niet te vasten. Zo ook de chronisch zieken. Zij kunnen uiteraard de dagen niet inhalen, daarom dienen ze voor elke dag van de maand een arme te voeden.
En wat betreft de vrouwen: een vrouw die ongesteld is of nabloedingen heeft na de geboorte mogen niet vasten. Zij dienen de dagen in te halen na Ramadhaan.
En de vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven zij hoeven ook niet te vasten als zij vrezen voor hun gezondheid of de gezondheid van het kind. Als zij vrezen voor hun gezondheid en dat van het kind dan hoeven ze de dagen alleen in te halen na Ramadhaan. En als zij alleen vrezen voor de gezondheid van het kind dan dienen ze in te halen en voor elke dag die ze niet vasten een arme te voeden.
Het vergemakkelijken voor de Moslim blijkt ook uit het feit dat het is toegestaan om datgene wat je nodig hebt tot je te nemen ook overdag tijdens Ramadhaan. Daar bedoelen we mee al datgene wat niet voedzaam is: zoals oogdruppels en oordruppels, dit zijn geen zaken waarmee je het vasten verbreekt.
Zo ook parfum bijvoorbeeld of andere middelen.
Zelfs het proeven van het eten om te proeven of er genoeg zout of suiker in zit bijvoorbeeld is toegestaan zolang je het maar niet doorslikt.
Maar ook medicijnen die je niet via de mond inneemt en die niet voedzaam zijn. Zo is het merendeel van de geleerden het er over eens dat bloed afnemen in een geringe hoeveelheid voor onderzoek bijvoorbeeld mag tijdens Ramadhaan. En ook prikken en pillen die je niet via de mond inneemt en die niet voedzaam zijn zijn toegestaan.
Als je medicijnen nodig hebt dan moet je je afvragen of je niet tot de zieken behoort die vrijgesteld zijn van het vasten. Als je medicijnen hebt die je frequent inneemt overleg dan met je arts of het geen kwaad kan om te vasten. Het is niet de bedoeling om je zelf pijn te doen of jezelf zwakker te maken.
Maar ook het douchen overdag en het gebruiken van tandpasta, zolang je maar niks doorslikt. Twijfel je doe het dan niet!
De regel hierin is: Alles wat voedt is niet toegestaan en maakt het vasten ongeldig en alles wat niet voedt is toegestaan als er behoefte aan is.
En dan nog een aantal zaken en regels die te maken hebben met het vasten:
Zo dienen we onze kinderen een te moedigen door ze mee te laten doen met het vasten, door ze te laten wennen aan het vasten, en als ze rond hun tiende jaar zijn dan dienen ze mee te doen met het vasten. Net zoals ze ook verplicht zijn om te binnen. Moedig ze hierin aan. Zorg er voor dat het een gewenning wordt. Leg uit waarom we vasten enz…
Verder dienen we te weten dat degene die dagen moet inhalen dat hij dit het best achter elkaar kan doen, net zoals hij dit tijdens Ramadhaan ook achter elkaar aan vast. En het beste is om deze dagen zo snel mogelijk in te halen na de feestdag, na العيد.
Dit is geen verplichting maar een aanbeveling. Je mag de dagen ook later inhalen als hier ruimte voor is. Zo mag je bijvoorbeeld eerst de zes dagen van Shawwaal vasten om vervolgens je dagen in te halen.
Zorg er wel voor dat je alle dagen ingehaald hebt voor het aanbreken van de volgende maand van Ramadhaan.
Verder dienen de bejaarden en chronisch zieken die dus geen uitzicht hebben op beterschap voor elke dag die ze niet vasten een arme te voeden. Dit kan op twee manieren:
Door het klaarmaken van eten -koken- en een aantal arme mensen uit te nodigen afhankelijk van het aantal dagen dat hij moet inhalen. En ze genoeg te eten te geven dat ze geen honger meer hebben.
Of door het uitdelen van voedselpakketten aan de armen. Waarbij het minimaal genoeg voedsel moet zijn om goed te eten. De eenheid die de Profeet genoemd heeft komt overeen met ongeveer een halve kilo aan voedsel wat bij de mensen bekend is als voedsel.
Verder dienen we te weten dat als je per ongeluk iets eet of drinkt dat dit het vasten niet verbreekt, je dient onmiddellijk te stoppen met eten en drinken en de rest van de dag gewoon af te maken met vasten.
Verder dienen we te weten dat het overgeven ook niet het vasten verbreekt tenzij je het zelf veroorzaakt.
En we dienen bij al deze regels en uitzonderingen en bij alle gevallen die vrijgesteld zijn van het vasten uiteraard onze intentie in de gaten te houden. Iedereen bepaald voor zichzelf of hij ziek genoeg is om niet te kunnen vasten, of dat hij op reis gaat om onder het vasten uit te komen enz …
Houdt je intentie in de gaten en controleer en vernieuw je intentie regelmatig. Zodat je bewust bezig bent met je geloof.
Er zijn nog talloze zaken die genoemd hadden kunnen worden die te maken hebben met het vasten. Maar het was mijn bedoeling om een ieder bewust te maken van de nodige regels die het vasten met zich mee brengt en waar een Moslim zich aan dient te houden.
Verder is het de taak van een ieder van ons om deze kennis op te gaan zoeken en te gaan halen. En kennis opdoen is een van de meest waardevolle bezigheden tijdens deze maand. Ga naar bijeenkomsten toe, ga lezingen bijwonen of kijk en luister er naar. Wees bezig met je geloof, wees bezig met al-Islaam en versterk je Iemaan.

Moge Allaah onze iemaan doen versterken en het vasten voor ons vergemakkelijken, amien. En onze intentie zuiveren.