Overleg

بسم الله الرحمن الرحيم      Bismillaah-rrahmani-rrahiem     
In de naam van Allaah de meest Barmhartige de meest Genadevolle.

الحمد لله رب العالمين والصلاة والسلام على الرسول الكريم محمد وعلى آله وأصحابه أجمعين.

وصف الله تعالى المؤمنين: (وَالَّذِينَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَيْنَهُمْ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ).
فمن صفات المؤمنين أنهم يقيمون الصلاة وأنهم يشاورون بعضهم البعض في أمورهم وأنهم ينفقون في سبيل الله مما أعطاهم الله تعالى. هؤلاء هم المومنون حقا.
وقال سبحانه لنبيه صلى الله عليه وسلم مخاطبا وآمرا إياه: (فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللَّهِ لِنتَ لَهُمْ ۖ وَلَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ ۖ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ ۖ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ).
أمر الله عز وجل نبيه بمشاورة أصحابه وهو ليس بحاجة إلى المشاورة، فالله يلهمه علم ما شاء الله أن يلهمه. ومع ذلك كان يشاور أصحابه ليعلم أمته أهمية المشاورة، ودور المشاورة في الإسلام.
فالنَّبيّ صلى الله عليه وسلم الذي كان ينزل عليه الوحي، هو المؤيَّد بالوحْي، ومع ذلك يأمُرُه ربُّه بالشورى: (وَشَاوِرْهُمْ فِي الأَمْرِ)، فحاجة غيره للشُّورى من باب أوْلى. فحاجتنا إلى الشورى أولى ومهمة.
والمشاورة هي اجتماع الناس على أمرٍ ليستشيرَ كلُّ واحد الآخر، للخروج بأفضل الآراء، وأصوبها وأحكمها. والشورى من النصيحة، والدين النصيحة..
التَّشريع في الإسلام لله ولرسولِه، فلا شورى فيما ورد فيه نصٌّ أو أجْمع أهل العلم عليْه، فالأحكام الشرعيَّة من أحكم الحاكمين، فليستْ بحاجة إلى تعْديل أو تغْيير، فهي صالحة لكلِّ زمان ومكان، فلا شورة في ذلك.
قال الإمام البخاري في صحيحه: “كانت الأئمَّة بعد النبي – صلَّى الله عليه وسلَّم – يستشيرون الأُمَناء من أهل العلم في الأمور المباحة، ليأخذوا بأسهلِها، فإذا وضح الكتاب أو السنَّة لم يتعدَّوه إلى غيره؛ اقتداء بالنبي -صلَّى الله عليه وسلَّم-.
ثم من هم أهل للإستشارة؟ كما ذكر الإمام البخاري أن الناس بعد النبي صلى الله عليه وسلم كانوا يستشيرون الأمناء منهم، المعروفين بالأمن والأخلاق والدين.
ونختم بقول الحسن البصري رحمه الله: ما شاور قوم قط إلا هُدُوا لأرشد أمورهم.
نسأل الله تعالى أن يهدينا إلى الصواب، وأن يوفقنا ويرشدنا ويجمعنا على الخير وإلى الخير.

Allaah subhanahu wata’ala heeft het in de Quraan over de eigenschappen van de gelovigen: (En (zij zijn) degenen die gehoor geven aan (de Oproep van) hun Heer en het gebed onderhouden, en hun zaken onderling overleggen en uitgeven van datgene waarmee Wij hen hebben voorzien).
De gelovige is dus degene die het gebed verricht en die overlegt met zijn medemens en die vrijgevig is en dus geeft op de weg van Allaah van datgene wat Allaah hem gegeven heeft.
En Allaah subhanahu wata’ala heeft gezegd over en tegen Zijn Boodschapper: (En het was dankzij de Barmhartigheid van Allah dat jij zacht met hen was en als je streng en hardvochtig was geweest, dan waren zij rondom jou uiteengegaan. Vergeef hen dus (hun fouten) en vraag vergeving voor hen on raadpleeg hen bij de zaak. En wanneer je dan besloten hebt vertrouw dan op Allah. Voorwaar, Allah houdt van degenen die (op Allah) vertrouwen.).
Allaah subhanahu wata’ala heeft Zijn Boodschapper opgedragen om te overleggen met zijn metgezellen, om hen te raadplegen. En dat terwijl Hij meer wist dan hen, Hij kreeg zijn informatie van Allaah subhanahu wata’ala. Het vers is dus ter lering voor ons en om ons duidelijk te maken wat het belang is van het overleggen en het raadplegen van elkaar en elkaar adviseren.
Naar elkaar luisteren, met elkaar overleggen en discussiëren en elkaar adviseren. Met welk doel? Om tot de beste oplossing te komen. Om het beste oordeel te kunnen nemen.
Overleggen hoort bij de Islaam. Sterker nog, naar elkaar luisteren en elkaar adviseren is de islaam, zoals de Profeet sallallahu alaihi wasallam zegt in de bekende hadieth: (Het geloof is advisering!).
Waar moeten we over overleggen, alles, behalve datgene wat vaststaat in de Islaam. Dus niet iets waarover Allaah en Zijn Boodschapper iets gezegd hebben of de sahabah of waarover consensus is tussen de vrome voorgangers. Overleggen doen we over alle andere zaken.
Zaken die onze gemeenschap aangaan, die onze moskee aangaan, die onze kinderen aangaan.
En praten en overleggen doe je uiteraard met inachtneming van de Islamitische normen en waarden. Geen stemverheffing, geen geruzie, geen gevloek, maar overleg.
Overleggen dient te gebeuren door de mensen die enige vorm van wijsheid en kennis hebben. En niet alleen geleerd in de Islaam maar op de vlakken die van toepassing zijn op het geval waarover je overlegt of raadpleegt of adviseert.
AlHasan AlBasri zei: Een volk dat overlegd wordt geleid tot de beste beslissing voor hen.
Waarom? Omdat zij opvolgen wat Allaah hen opgedragen heeft.
Moge Allaah ons leiden naar deze eigenschap. Moge Allaah ons leiden naar het overleggen met elkaar.